داروشناسی

خیلی از ورزشکاران به اشتباه تصور می‌کنند در آزمایش خود اگر تنها میزان هورمون تستوسترون را بررسی کنند کافیست، در حالی که شما حین آزمایش خون، هم تستوسترون تام (total) را باید بسنجید و هم تستوسترون آزاد (free). در این پست قصد دارم راجع به تفاوت این دو صحبت کنم.

تستوسترون پس از آنکه در سلول‌های لیدیگ (بیضه‌ها) سنتز شد باید وارد گردش خون شود. تستوسترون به دو صورت آزاد و متصل به پروتئین در گردش خون حرکت می‌کند. تنها بخش کوچکی از تستوسترون به صورت آزاد در خون وجود دارد و می‌تواند با گیرنده های آندروژنی وارد واکنش شود. در حالیکه بخش اعظم تستوسترون در بدن به پروتئین های SHBG ( پروتئین پیوندی با گلوبولین ) و آلبومین متصل می‌شود که موقتاً از فعالیت بیولوژیکی تستوسترون جلوگیری می کند. هورمون های استروئیدی تقریباً 1000 برابر میل ترکیبی بیشتر با SHBG دارند تا آلبومین، با این حال در خون سطوح آلبومین 1000 برابر بیشتر از SHBG است!

 به همین دلیل فعالیت هر دو پروتئین پیوندی در بدن تا حدی می توان گفت برابر است. به طور کلی در مردان 45% تستوسترون به شکل پیوند با پروتئین SHBG، 53% به شکل پیوند با پروتئین آلبومین و تنها 2% آن به شکل آزاد و غیرپیوندی در خون وجود دارد.

در زنان، درصد تستوسترون آزاد کمتر از مردان است و مقدار آن 1% است.

   سطوح تستوسترون آزاد موجود در خون، نشان دهنده میزان فعالیت بیولوژیکی تستوسترون به حساب می آید. به همین دلیل برخی از شرکت های تولید کننده استروئید، با تغییراتی که در ساختار استروئیدهای آنابولیک ایجاد می کنند، میل ترکیبی تستوسترون با پروتئین های پیوندی را کاهش می دهند، در نتیجه تستوسترون آزاد بیشتری در دسترس سلول ها قرار می گیرد. برای مثال، استروئیدی با نام تجاری پروویرون در مقایسه با تستوسترون میل ترکیبی بیشتری با SHBG دارد، درحالیکه میبولرون  و بولاسترون میل ترکیبی بسیار پایینی با SHBG دارند (به همین دلیل این دو استروئید، از پتانسیل و قدرت بالایی برخوردار هستند).

      سطوح SHBG موجود در خون نیز متغیری است که می تواند تحت تاثیر فاکتورهای مختلف قرار بگیرد. به نظر می رسد غلظت هورمون های تیروئیدی و استروژن روی مقادیر SHBG موجود در خون تاثیر می گذارد. در مقاله ای گزارش شد، زمانیکه سطوح استروژن و هورمون های تیروئیدی در خون کاهش می یابد، مقادیر SHBG افزایش می یابد.

همچنین برخی از مطالعات نشان داده اند زمانی که ورزشکاران از استروئیدهای آنابولیکی استفاده می کنند، مقادیر SHBG در خون کاهش می یابد.

البته باید متذکر شد که حضور SHBG در خون وظایف مثبت و مهمی نیز دارد. در واقع آنها نقش مهمی در جا به جایی هورمون های آندروژنی دارند. پروتئین های پیوندی از استروئیدها در برابر متابولیسم سریع محافظت می کنند و به حفظ غلظت هورمون در خون کمک می کنند. هم چنین اگر مقادیر پروتئین های پیوندی خیلی کاهش یابد، جا به جایی و انتقال هورمون های استروئیدی به سراسر بدن دچار مشکل می شود. بنابراین سطوح مناسبی از پروتئین های پیوندی با اندروژن ها بسیار اهمیت دارد.

بنابراین به عنوان یک اصل مهم، اگر به دنبال این هستید هورمون تستوسترون در بدنتان به نحو احسن به روند عضله سازی شما کمک کند، باید سعی کنید سطوح تستوسترون آزاد در خونتان بالا رود. می توانید با انجام آزمایش، میزان سطوح تستوسترون آزاد و تام را بررسی کنید.