چه ورزشکارانی بیشتر به مکمل گلوتامین نیاز دارند

همیشه بین ورزشکاران و مربیان این سوال مطرح می شود که چه ورزشکارانی و در چه شرایطی بیشتر به مکمل گلوتامین احتیاج پیدا می کنند. به همین دلیل در این پست تاحدی راجع به مبانی فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی مکمل گلوتامین و تاثیری که ورزش روی آن می گذارد، صحبت می کنم.

به نظر می رسد تاثیر فعالیت ورزشی روی سطوح گلوتامین پلاسما به مدت و شدت فعالیت ورزشی بستگی دارد. برخی مقالات علمی نشان داده‌اند

در اثر فعالیت ورزشی خیلی شدید و کوتاه مدت (کمتر از 1 ساعت)، سطوح گلوتامین پلاسما افزایش پیدا می کند. برای مثال، پژوهشگری عنوان کرده است که در اثر انجام فعالیت ورزشی با شدت 100% VO2max، سطوح گلوتامین پلاسما از 585 میکرومول در لیتر در زمان استراحت به 734 میکرومول در لیتر در حین فعالیت ورزشی افزایش پیدا کرده است. دلیل علمی این موضوع تاحدی می تواند این باشد که افزایش سطوح گلوتامین حین فعالیت ورزشی شدید ممکن است ناشی از تشکیل گلوتامین از آمونیاک (MH3) و گلوتامات باشد.

 در اثر انجام فعالیت ورزشی شدید سطوح آمونیاک NH3 در خون افزایش پیدا می کند که این افزایش ناشی از دآمیناسیون آدنوزین منوفسفات است. در این زمان آمونیاک با گلوتامات موجود در خون ترکیب شده و سطوح گلوتامات را در خون افزایش می دهند.

از سوی دیگر مطالعات دیگر گزارش کرده کرده اند که سطوح گلوتامین پلاسما بلافاصله بعد از فعالیت ورزشی طولانی مدت افت پیدا می کند. در شدتی معادل 50% VO2max سطوح گلوتامین پلاسما در زمان استراحت از 557 میکرومول در لیتر به 470 میکرومول در لیتر در حین فعالیت ورزشی کاهش پیدا کرده است. مثال دیگر اینکه انجام تمرین دوچرخه سواری با شدت 55% VO2max به مدت 3 ساعت، سطوح گلوتامین پلاسما را تا 447 میکرومول در لیتر کاهش داد.

کاهش غلظت گلوتامین پلاسما بعد از فعالیت ورزشی استقامتی و طولانی مدت احتمالا به دلیل افزایش برداشت کبدی گلوتامین است تا در مسیر گلوکونئوژنز مورد استفاده قرار گیرد همچنین دلیل آن ممکن است به دلیل افزایش برداشت کلیوی باشد که هدف آن بافر کردن محیط اسیدی بدن است.

همچنین در اثر انجام فعالیت ورزشی برداشت گلوتامین توسط لکوسیت ها نیر افزایش پیدا می کند که این موضوع نیز می تواند تا حدی کاهش سطوح گلوتامین را توجیه کند، البته مدارک کمی برای توجیه این ادعا وجود دارد

از سوی دیگر زمانیکه مدت فعالیت ورزشی از 60 دقیقه تجاوز می کند، سطوح کورتیزول در بدن به تدریج افزایش پیدا می کند. افزایش کورتیزول هم روی کاتابولیسم پروتئین ها و رهایش گلوتامین به داخل خون تاثیر می گذارد و هم روی افزایش فعالیت مسیر گلوکونئوژنز. این موضوع برای بدن بسیار اهمیت دارد زیرا مسیر گلوکونئوژنز یک مسیر متابولیکی مهم حین فعالیت ورزشی طولانی مدت است. زمانیکه حین تمرین سطوح گلوکز خون کاهش پیدا می کند، بدن برای حفظ عملکرد بدن مجبور است از سایر منابع کربوهیدراتی مثل پروتئین ها، میزان گلوکز مورد نیاز بدن را سنتز کند. بنابراین می توان مشاهده کرد که در اثر انجام فعالیت ورزشی طولانی مدت از یک سو در اثر افزایش ترشح هورمون کورتیزول، تجزیه پروتئین عضلات و به دنبال آن رهایش گلوتامین به داخل خون افزایش پیدا می کند و از سوی دیگر گلوتامین می تواند به عنوان یک سوبسترای انرژی برای تامین گلوکز خون ایفای نقش کند.

پس می توان به سادگی متوجه شد که حین فعالیت ورزشی طولانی مدت نیاز بافت هایی نظیر کلیه ها، کبد و دستگاه معدی روده ای به گلوتامین افزایش پیدا می کند، به همین دلیل بعد از فعالیت ورزشی استقامتی سطوح گلوتامین پلاسما کاهش پیدا می کند و باید به نحوی کمک کنیم ذخایر آن مجدد بازسازی شود.

جالب توجه است در اثر انجام فعالیت های ورزشی پر فشار و طولانی مدت، گرسنگی، سوختگی سطوح هورمون های کاتابولیکی مثل کورتیزول در بدن خیلی افزایش پیدا می کند. این موضوع می تواند روی کاهش سطوح گلوتامین و به دنبال آن اختلال در عملکرد سلول های ایمنی و کاهش سرعت ریکاوری تاثیر بگذارد. بنابراین به نحوی می توان به ورزشکارانی که روزانه بیش از 1 تا 2 ساعت تمرین شدید و طولانی مدت انجام می دهند حتما در کنار برنامه غذایی خود از مکمل گلوتامین با دوز مناسب استفاده کنند تا بتوانند سطوح گلوتامین عضلات و پلاسما را مجدد افزایش دهند.