پری دیابت
پیشگیری دیابت در مرحله ی پری دیابت امکان پذیر می باشد
قطعا همه ی ما در طول زندگی جمله ی "قند خونم بالا رفته" را شنیدیم! علت این اتفاق چه چیزی هست؟مصرف بیش از انداره قند؟ژنتیک؟عدم فعالیت؟سهل انگاری؟
همانطور که میدانیم سوخت اصلی بدن ما توسط کربوهیدرات ها تامین میشود. طی فرایند های مختلفی که توسط سیستم گوارش صورت میگیرد به گلوکز تبدیل میشوند. در این مقاله مختصرا درباره ی عوامل بالا رفتن قند خون و راه های جلوگیری از دیابت صحبت میکنیم.
مواد غذایی که ما مصرف میکنیم در بدن برای اینکه آماده ی جذب بشوند دستخوش تغییراتی میشوند.از جمله کربوهیدراتی که مصرف میکنیم به گلوکز تجزیه میشود و پس از جذب در روده جهت تغذیه رسانی به سلول ها وارد جریان خون میشوند. هورمون انسولین که توسط پانکراس ترشح میشود وظیفه ی مهمی در جهت دادن به گلوکز را دارا میباشد زیرا باعث میشود که گلوکز به سلول هایی نظیر چربی و کبد و عضله برود که انرژی آنها تامین شود. حین این پروسه ی انتقال گلوکز با افت قند خون مواجه هستیم که برای برقراری تعادل پانکراس به دستور مغز ترشح انسولین را کمتر میکند.
شاید سوال پیش بیاد که قند خون نرمال چقدر میباشد که برای پاسخ به این سوال فاکتور هایی نظیر جنسیت/ داروهای مصرفی/ سن و عوامل دیگر را باید در نظر گرفت :
1.قند ناشتا : 70 الی 100 میلی گرم بر دسی لیتر
2.قند قبل از وعده غذایی:80 الی 130 میلی گرم بر دسی لیتر/ در صورت حامله بودن: کمتر از 95 میلی گرم بر دسی لیتر (در صورت دیابت حاملگی)
3.قند بعد از مصرف وعده غذایی(1 الی 2 ساعت بعد):کمتر از 180 میلی گرم بر دسی لیتر
4.قبل از فعالیت ورزشی:126 الی 180 میلی گرم بر دسی لیتر
5.بعد از فعالیت ورزشی:اگر کمتر از 100 میلی گرم بر دسی لیتر بود 15 الی 20 گرم کربوهیدرات مصرف کنید و مجددا 15 دقیقه بعد قند خون چک شود اگر همچنان زیر 100 میلی گرم بر دسی لیتر بود همچنان 15 گرم کربوهیدرات مصرف باید بشود به این روند قانون 15-15 میگویند.
نکات ذکر شده ی بالا در صورتی که بدن شخص به حالت نرمال انسولین تولید کند بود که نتیجه ی آن قند خون متعادل میباشد.
بیماری متابولیک دیابت و شیوع بی رویه ی آن در جهان باعث شده که بیشتر از قبل نگران این موضوع باشیم و برای جلوگیری از این بیماری باید فکر جدی کرد.
خوشبختانه در صورت چکاپ منظم و انجام تست A1C که در این مقاله راجع به آن توضیح داده شده مرحله ی قبل از دیابت یعنی "پری دیابت" قابل تشخیص است و با رعایت نکاتی که در ادامه ذکر میشود امکان جلوگیری و پیشرفت این بیماری بوجود می آید.
همانطور که گفته شد نقش اصلی متعادل سازی قند خون توسط هورمون انسولین صورت میگیرد. پانکراس یک سری از افراد به طور مادرزاد توانایی تولید انسولین را ندارد یا مقدار تولید آن بسیار ناچیز میباشد (دیابت نوع یک) که معمولا در سنین پایین رخ میدهد و تا سالیان افرادی که این بیماری را دارند ملزم به تزریق انسولین میباشند.
گروه دیگر افرادی میباشند که طی روند زندگی و عادت های ناسالم غذایی مخصوصا مصرف بی رویه چربی های ناسالم مانند فست فود/ قند های ساده مانند کیک بستنی شکلات/ استرس/ بی فعالیتی دچار اختلال در ترشح انسولین میشوند و انسولین ترشح شده پاسخگوی متعادل سازی گلوکز نمیباشند در نتیجه گلوکز دیگر امکان ورود به سلول های دیگر را ندارد و حجم زیادی از گلوکز در خون باعث افزایش بسیار بالای قند خون و شیوع بیماری (دیابت نوع دو) میشود.
مرحله ی "پری دیابت" زمانی است که میزان قند خون از حد نرمال بالاتر و نزدیک به دیابت میباشد.شیوع این مشکل در حدی است که در حال حاضر از هر 3 نفر 1 نفر دچار پری دیابت میباشد.فدراسیون بین المللی دیابت تا سال 2035 تخمین 471 میلیون نفر مبتلا به پری دیابت را زده .
این یعنی فاجعه!
نکته ی حایز اهمیت میزان قند خون در افراد دیابتی و پری دیابتی در اختلاف عددی بسیار کمی است که دارند زیرا :
قند خون فرد دیابتی : 126 میلی گرم بر دسی لیتر به بالا
قند خون فرد پری دیابتی : 100 الی 125 میلی گرم بر دسی لیتر
: A1C
تستی است که قند خون را طی 3 ماه گذشته گزارش داده میشود که این تست مهم ترین تست جهت تشخیص پری دیابت میباشد اگر جواب تست بیشتر یا مساوی 6.5 درصد باشد شخص دچار بیماری دیابت است. اگر جواب تست 5.7 درصد الی 6.4 درصد باشد شخص پری دیابت میباشد.
جالب است بدانید علایم پری دیابت همانند دیابت است:احساس تشنگی/ تکرر ادرار/ احساس خستگی زیاد/ ضعف بینایی/ زخم و جراحت هایی که دیرتر خوب میشوند/ عفونت های مکرر/ بی حسی در قسمت دست و پا/ گشنگی/ بیماری آکناتوزیس نیگراکان (مشکل پوستی که در قسمت های پشت گردن کشاله ی ران پوست ضخیم تر و تیره تر نسبت به سایر نواحی دیده میشود) و هایپوگلایسمی
هایپوگلایسمی چیست؟ افت قند خون ناگهانی 2 الی 3 ساعت بعد از مصرف مواد غذایی که این میزان در افراد دیابتی تا حدود 70 میلی گرم بر دسی لیتر میشود.هایپوگلایسمی در افراد پری دیابتی نشانه ی مهم اختلال در عملکرد انسولین میباشد.معمولا افراد حین افت قند دچار لرزش/ عرق/ خواب آلودگی/ گیجی/ گشنگی و سرگیجه میشوند.
چه عواملی ریسک فاکتور "پری دیابت" محسوب میشوند؟
1.سن: معمولای بالای 45 سال
2.جنسیت: خانم ها 50 درصد بیشتر از آقایان دچار میشوند
3.وزن : هرچه چربی احشایی بیشتر باشد ریسک ابتلا بیشتر
4.قند ناشتا : 100 الی 125 میلی گرم بر دسی لیتر
5.سندرم پلی کیستیک تخمدان : ابتلا را 2 برابر بیشتر میکنند
6. HDL < 35 میلی گرم بر دسی لیتر و تری گلیسیرید > 250 میلی گرم بر دسی لیتر (HDL چیست؟ High Density Lipoprotein با عنوان کلسترول "خوب" بدن معرفی میشود.علت این نامگذاری بابت توانایی این کلسترول در از بین بردن گونه های دیگر کلسترول غیر مفید میباشد)
7.فشار خون بالا
8.عدم تحرک
9.ژنتیک
10.مشکلات خواب: افرادی که دچار آپنه تنفسی هستند 83 درصد احتمال ابتلای بیشتر به بیماری دیابت را دارند
اگر پری دیابت جدی گرفته نشود چه اتفاقی می افتد؟ احتمال اینکه در 5 سال بعد فرد دچار دیابت نوع دو بشود بسیار بالا میرود.مشکلاتی نظیری از دست دادن بینایی/ حملات قلبی/نارسایی کلیه/قطع عضو/اختلالات خلق و خو/مختل شدن سیستم عصبی/تحلیل اعصاب پا/آلزایمر نیز شامل افراد میشود.
منظور از بهتر کردن روند زندگی برای بهبود این بیماری چیست؟ از آنجایی که همه میدانیم زمان ارزشمندترین دارایی هر انسانی است پس چرا قدر این هدیه ی گرانبها را ندانیم؟چرا فکر میکنید برای عادت های سالم دیر شده؟
تا وقتی زمان در اختیار هست هیچ وقت دیر نیست!
در وحله ی اول کاهش وزن و فعالیت ورزشی کمک شایانی در راستای قدم برداشتن به سلامتی میکند زیرا طی تحقیقات گسترده ای که در دانشگاه جورج واشنگتن صورت گرفته مشاهده شد با کاهش هر یک کیلوگرم احتمال ابتلا به دیابت 16 درصد کاهش پیدا میکند.
راه حل های دیگر شامل :
- افزایش مصرف فیبر/ پروتین و چربی های مفید (دانه ها و مغز های غنی از امگا 3 مانند شاهدانه / دانه ی چیا گزینه ی بسیار خوبی هستند)
-کروم : مصرف کروم کمک به روند متابولیسم لیپید ها و کربوهیدرات را باعث میشوند که نتیجه ی آن کاهش ولع به شیرینی جات میشوند و اشتها را به طرز چشمگیری کاهش میدهند.همچنین مقاومت به انسولین را نیز کاهش داده.(در مقاله ی بعدی مفصل راجع به کروم و اثر آن بر قند خون صحبت خواهیم کرد)
-منیزیم : طی تحقیقات انجام شده مشخص شد که مصرف منیزیم باعث کاهش 37 درصدی بیماری های متابولیک و کاهش 32 درصدی ابتلا به دیابت میشود همچنین به بهبود کیفیت خواب نیز کمک میکند.منابع آن در سبزیجات برگ های تیره/ آووکادو/حبوبات و مغزیجات و دانه ها هستند.
-دارچین : جالب است بدانید که دارچین اولین ماده ی غذایی در چین برای کاهش قند خون میباشد.
-کو آنزیم کیو 10 : آنتی اکسیدانی هست که خاصیت ضد التهابی نیز دارد.
- جینسنگ : باعث بالارفتن متابولیسم میشود و در نتیجه چربی سوز فوق العاده ای است.
در آخر با توجه به روند افزایشی بی سابقه ی دیابت در سطح جهانی بهترین راه حل پیشگیری میباشد و با رعایت رژیم اصولی مملو از پروتین/ چربی های مفید/ فیبر و مصرف مواد معدنی و ویتامین های مورد نیاز بدن به همراه فعالیت ورزشی متناسب به فیزیک خود سلامتی خودتان را ارتقا دادید و همچنین از بروز بیماری ها خود را مصون نگه داشته اید.
آکادمی دکتر راس
گرد آورنده : ونوس شایان
منابع
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/prediabetes/symptoms-causes/syc-20355278
https://www.diabetes.org.uk/diabetes-the-basics/types-of-diabetes/type-2/prediabetes
https://www.webmd.com/diabetes/what-is-prediabetes
https://www.healthline.com/health/type-2-diabetes/what-is-prediabetes
https://www.mdpi.com/1648-9144/55/9/546
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1056872713002742
